EĞİTİM BİRİMİ

Bir mektebin açılması bir cezaevinin kapanmasıdır. 

1982 Anayasası başlangıç bölümünde insan hakları kavramının özü olan ‘insan onuru’ kavramına atıfta bulunmuş, Cumhuriyetin nitelikleri sayılırken insan haklarına saygılı, demokratik toplum ve devlet düzeni ilke olarak benimsenmiştir. Anayasa bu düzenlemeleriyle belli bir anlayış şeklini ifade ederek, insan onuru kavramının çok önemli bir evrensel değer olduğunu vurgulamıştır.

Bireylerin sırf insan olmaları dolayısıyla doğuştan yada yaradılıştan itibaren sahip oldukları hak ve özgürlüklerden faydalanabilecekleri belirtilmiştir. İnsan haklarının özü olan keyfi ayrımcılık yasağı Anayasanın 10. maddesinde düzenlenmiştir.

Eğitimin temel bir insan hakkı olduğu yönündeki düşünceler Fransız Devriminin bir ürünüdür. Nitekim Fransız Devrimi sonrasında kabul edilen 1791 Anayasası’na göre kamusal eğitim, özgürlük, eşitlik ve adaletin temelini oluşturmuştur. Ancak eğitim hakkının evrenselleşmesi 1948 tarihli “İnsan Hakları Evrensel Bildirisi” ile gerçekleşmiştir. Bu bildiri, eğitimin temel bir insan hakkı olduğunu ilan etmiştir.

Eğitimin “ Bireyin davranışında kendi yaşantıları yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişim meydana getirme süreci” olduğu yaygın olarak kabul gören bir tanımdır. Buradaki kavramları biraz açacak olursak, kendi yaşantısı kavramı; yaparak yaşayarak öğrenmeye; kasıtlı kavramı öğrenme ortamını öğretilecek davranışa göre ayarlamaya; istendik değişim kavramı önceden belirlenmiş hedef ve davranışlara işaret etmektedir.

Öğrenme ise “yaşantı sonucu bireyin davranışlarında ya da potansiyel davranışlarında oluşan kalıcı izli değişikliklerdir.” Öğrenmenin gerçekleşebilmesi için bireyin bir uyarıcıya verdiği tepkiye benzer durumlarda tekrar etmesi yani kalıcı izli tepkiler vermesi gerekmektedir. Davranışlarımız geçici ve kalıcı davranışlar olarak ikiye ayrılabilir. Geçici davranışlar söz konusu olduğunda bireyin herhangi bir uyarıcıya verdiği tepkiyi tekrar etmesi beklenilmez.

Öğretme: Öğrenmeyi sağlama ve rehberlik etme etkinliğidir.

Ceza İnfaz Kurumlarında mahkûmlara eğitim verilmesi düşüncesinin ardında yatan en önemli neden, eğitim düzeyi ile suçlu davranışı arasındaki ilişkinin birçok çalışmada ortaya çıkmış olmasıdır. Nitekim bu yönde ABD’ de yapılmış olan kimi çalışma mahkûmların % 85’inin lise eğitimi almamış, % 65’inin ise okuma-yazma bilmediklerini ortaya koymuştur.

Benzer şekilde ABD’ de yapılan bazı çalışmalar da cezaevinde verilen eğitim sonucunda mahkûmların suç işleme davranış sıklığının azaldığı sonucunu ortaya çıkarmıştır. Ancak bu bulgulara ters biçimde kimi çalışma ise gelişmiş bazı Batı ülkelerinde mahkûmların eğitim düzeyinin düşük olmadığını ortaya çıkartmıştır. Literatürde gözlenen bu çelişkili bulgulara rağmen genel kabul görüş, eğitim düzeyi ile suç işleme davranışı arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu yönündedir. Maalesef ülkemizde bu yönde yapılmış çalışma sayısı yok denecek kadar azdır.

Yetişkin eğitimi: Yetişkin olarak kabul edilen bireylere verilen eğitimdir. Çeşitli eğitim kademelerindeki tam gün öğrenimden ayrılmış, ya da hiç öğrenim görmemiş ve gönüllü olarak kendini yetiştirmeyi arzu eden bireylerin değişik eğitim ihtiyaçlarını karşılamak üzere geliştirilmiş eğitimdir.

Yetişkin eğitiminde amaç; kişilere bireysel mutluluk sağlamak, yaşam standartlarını yükseltmek ve onları yararlı vatandaşlar durumuna getirmektir.
Stres altındaki yetişkinlere eğitim vermeyi umanların yeteneklerini kullanmaları gerekir. Bunlar eğiticinin eğitici rolündeki tecrübeleri, öğrenci ile empati kurabilme yeteneği, öğrenciye yönelik ilgi ve önemseyici yaklaşımı ve öğrenci hangi seviyede olursa olsun onun seviyesinde çalışabilme yeteneğidir.

Yetişkin eğitiminde başarı için de eğitmenlere oldukça fazla sorumluluk düşmektedir.Tüm bunlara ilaveten yetişkinlerin eğitime katılırken net beklentileri ve öğrenmelerini engelleyebilecek bariyerleri vardır. Unutulmaması gerekense, kişisel çıkarlarını hatırlatacak şekilde onları motive etmek (isteklendirmek) gerektiğidir.

TARİHÇE

Eski Türklerde göçebelik cemiyetin esasını teşkil ettiğinden hapis cezasına pek rastlanmaz. Genellikle dayak, para ve idam cezaları tatbik edilmiştir.

İslam tarihinde, uzun müddetli hapis cezaları yerine, bedeni cezalar tercih edilmiştir. Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar, Hapis, Sürgün, Prangabend (Zincire vurma), Kürek, Münasebetleri Kesme gibi. İslam ve Osmanlı Hukukunda hapis, asli bir ceza değildir. Suçluyu bir işi yapmaya, bir malı teslime, borcunu ödemeye, suç ortağını söyletmeye suç aletini göstermeye sevketmek için tatbik olunan geçici bir cezadır.

Osmanlı Devleti’nde ceza infaz kurumları olarak genellikle kale burçları kullanılmıştır. Buralar karanlık, havasız ve nemli oldukları için bu yerlere “zindan” adı verilmiştir.

Cumhuriyet döneminde ve özellikle 1 Temmuz 1926’da 756 sayılı Türk Ceza Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra ceza infaz kurumları konusu ele alınmıştır. 31.07.1941 tarihli Ceza ve Tevkifevleri Nizamnamesi yürürlüğe girmiştir. Bu Nizamnameye göre tutuklu ve hükümlülerin kuruma alınması, yaşayış tarzı, dış dünya ile ilişkiler, okutulmaları, çalıştırılmaları ve disiplin işlemleri gibi konular düzenlemiştir.

CEZA İNFAZ KURUMLARI VE EĞİTİM

Tarihte cezaevlerinde okul sistemine ilk olarak 1869 yılında Detroit Islahevinde geçilmiştir. Tarihte cezaevlerinde uygulanan ilk resmi eğitim programı 1913 yılında Maryland Cezaevi’nde uygulanmıştır.

Türkiye’deki cezaevlerinde uygulanan eğitim ve öğretim faaliyetleri “Ceza ve Tevkif Evleri”ni birer “Islah Evleri” haline getirebilmek amacıyla 1981 yılından itibaren buralarda eğitim ve öğretim faaliyeti başlatılmıştır. Bununla ilgili olarak ilk önce 22 Nisan 1981’de Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü Eğitim Birimi kurulmuştur. Birimin amaçları: Hükümlü ve tutukluların eğitimi öğretimi, manevi kalkınmalarının sağlanması ve ıslah edilmeleri konusuyla ilgili icra planlarını yapmak, müfredat programlarını hazırlamak, eğitim ve öğretim çalışmalarını sevk ve idare etmek, denetleyip sonuçlandırmak, takip edip yönlendirmek, tüm kamu kuruluşları ile işbirliği yapmak, gerekli yönetmelikleri hazırlamak ve bu sahada her türlü çalışmaları yürütmektir.

Sonraki aşamada cezaevlerinde içinde Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersinin de yer aldığı genel kültür derslerinden oluşan bir eğitim programı yürürlüğe girmiştir. Bu eğitim programında yer alan dersler şunlardır: Türkçe, Türk Dili ve Edebiyatı, Tarih ve Türk İnkılâp Tarihi, Yurttaşlık ve Medeni Bilgiler, Türk Sanatı ve Medeniyeti Tarihi, Sosyoloji, Psikoloji, Din ve Ahlâk Bilgisi, Beden Eğitimi, İş ve Meslek Eğitimi, Müzik, Resim-İş. Bu derslerden Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersini okutmak için Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı müftülüklerce görevlendirilecek yüksek tahsilli müftü, vaiz ve din görevlilerinin, diğer dersler için de Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda görev yapan branş öğretmenlerinin görevlendirilmesi kararlaştırılmıştır.

Günümüzde 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 73 ila 77 maddeleri ile Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzüğün 101 ila 110. maddeleri başta olmak üzere ilgili mevzuatla Ceza İnfaz Kurumlarında yapılacak Eğitim ve İyileştirme çalışmaları ile ilgili olarak ayrıntılı düzenlemeye gidilmiştir.

1990’ lı yıllarda Ceza İnfaz Kurumlarında Cezaevi Öğretmeni unvanında ilk görevlendirmeler yapılmıştır. Milli Eğitim Bakanlığından Kurumlar arası geçişle ve/veya açıktan atama usulü ile birlikte sınıf öğretmenleri görevlendirilmiş 2000’ li yıllardan itibaren kurumda değişik unvanlarda görev yapan memurlar öğretmen olarak görevlendirilmiş; 2006, 2007 ve 2009 yıllarında kurumlarda görev yapan personel unvan değişikliği sınavına tabi tutularak branş ayrımı yapılmaksızın Ceza İnfaz Kurumu Öğretmeni olarak atanmışlardır.

Ceza İnfaz Kurumlarında yürütülen eğitim faaliyetleri akademik ve mesleki gelişmenin yanında tutuklu ve hükümlülerin kurumdaki yaşantısını normal hayata yakınlaştırarak sorunsuz infaz amacı ile de etkin olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Kurum öğretmenlerinin okuma yazma kursları dışında ki kayıt, kurs işlemleri ile sosyal ve kültürel faaliyetlerde görevlendirilmeleri, kurullarda görev almaları, komisyonlarda görevlendirilmeleri ile iş yükü arttırılmış standartlar sisteminde alanında araştırma ve kendini geliştirme için herhangi bir standart belirlenmemiş olması; faaliyetlerin niceliksel olarak ölçülmesi nedeni ile alanlarında araştırma ve akademik çalışma yapma imkânı bulamamaktadırlar.
Bu ve benzer nedenlerle ülkemizde Ceza İnfaz Kurumlarında yapılan eğitim çalışmalarının niteliği, amaçlara ulaşılıp ulaşılamadığı ile ilgili Kurum Öğretmenlerince hazırlanmış kitap, makale ve araştırma sayısı yok denecek kadar azdır.

Ceza İnfaz Kurumu ilgili mevzuatta “Tutuklu ve hükümlülerin, evrensel ve ulusal infaz hukuku kurallarınca belirlenmiş amaçlar doğrultusunda barındırıldıkları, belirleyici fizikî yapı ve güvenlik kriterlerine sahip, bu kriterler çerçevesinde; barınma, iaşe, sağlık, eğitim, iyileştirme, spor ve çalışma hizmetlerinin sunulduğu, ayrı personeli ve yönetim biçimleri olan kurumlardır.” şeklinde tanımlamaktadır.

Ceza İnfaz Kurumlarındaki eğitim ve iyileştirme faaliyetleri ile hükümlü ve tutuklulara yeni ve olumlu davranışlar kazandırmak; hükümlü ve tutukluların beden, zihin, ahlak ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı bir biçimde gelişmiş bir yapıya, özgür ve bilimsel düşünceye, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan hakları ve onuruna saygılı, yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek, bilgi, yetenek, beceri ve davranışlarını geliştirmek, birlikte çalışma ve iş görme alışkanlığı kazandırarak yaşama hazırlamak, kendilerinin geçim ve mutluluklarını sağlamak amaçlanmıştır.

CEZA İNFAZ KURUMU ÖĞRETMENİ

Kurum öğretmenleri; Birinci ve İkinci Kademe Yetişkin Eğitimi Okuma ve Yazma Kurslarının yanında diğer eğitim çalışmalarını yürütmektedir. Aynı zamanda kurum içi etkinlikleri yönlendirmektedir. Bu faaliyetler Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünce belirlenen Standartlar Sistemi çerçevesinde “Eğitim Haritasına” göre yürütülmektedir.

Görevleri:

Kurum Öğretmeni Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi İle Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzüğün 26. Maddesi ile 46/1 ve 51 nolu genelgelere uygun olarak Eğitim Öğretim Hizmetleri Sınıfında;

1) Hükümlülerin eğitim ve öğretimleri ile manevî kalkınmalarını sağlar, örgün ve yaygın eğitime devam eden hükümlülerin okul kayıtları, sınava giriş işlemleri, sevk hâlinde okul kayıtlarının nakledilmesi gibi eğitim ve öğretimleri için gerekli her türlü işlemleri yürütür ve konu hakkında bilgilendirme yapar,

2) Her yılın eğitim ve öğretim döneminin başlangıcında eğitim ve öğretim, kurs gibi görev alanına giren konularda bir yıllık plan hazırlayarak kurum en üst amirine sunar ve eğitim ve öğretim istatistiklerini düzenler,

3) Yıl içinde değişebilecek koşullar nedeniyle, yıllık plânda değişiklikler yapar,

4) Kütüphanecinin bulunmadığı hâllerde onun görevlerini yerine getirir, Kütüphanecinin görevleri;

a. Kütüphane ve kitaplığa gelen eserlerin kaydını yapar, bakım ve muhafazasını, dağıtılıp toplanmasını sağlar. 
b. Kütüphane ve kitaplıkta bulunan eserlerin yılsonu sayımını Genel Bütçe Ambar Memurluğu ile yapar ve tutanak altına alır. 
c. Kütüphane ve kitaplık olarak ayrılan yerin düzeni ile her türlü ihtiyaçlarını tespit eder. 
d. Eğitim Kurulu toplantılarına katılır ve alanı ile ilgili konularda görüş bildirir. 
e. Kurumda bulunan hükümlü ve tutuklulara gelen yayınların takibini yapar.

5) Öğretmen, okuma yazma bilmeyen hükümlülere, okuma yazma öğretilmesinden sorumludur. Herhangi bir sebeple öğrenme güçlüğü görülenler, öğretmen tarafından kurum en üst amirine bildirilir. Kurum en üst amiri ve öğretmen bunların okuma yazma öğrenmeleri için gereken önlemleri alır,

6) Öğretmen, kurumda eğitim ve öğretim faaliyetlerine devam edenlerin isimlerini, başladıkları tarihi, hangi sınıfa devam ettiklerini, başlangıçtaki öğrenim düzeylerini, eğitim ve öğretimde gösterdikleri ilerlemeyi, başarısını, devam sürelerini, sınıf yükselmelerini, davranış notlarını, gözlem ve sınıflandırma formunun ilgili bölümüne kaydeder.

7) İdare ve Gözlem Kurulu, Disiplin Kurulu ve Eğitim Kurulu toplantılarına katılır ve alanı ile ilgili konularda görüş bildirir.

8) Eğitim birimi ihtiyaçlarını tespit ederek temini için Kurum Müdürüne bilgi verir.

9) Eğitim-öğretim çalışmaları ile sosyal-kültürel ve sportif faaliyetlere katılacak hükümlü tutukluların seçimleri için yapılacak çalışmalara katılır.

10)Açık Öğretime kayıtlı öğrencilerin kayıt işlemleri ile sınavlara katılımı için çalışmalar yapar.

11) Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) ve Millî Eğitim Bakanlığı tarafından düzenlenen ÖSS, YDS, KPSS ve benzeri sınavların duyuruları yapar, başvuruları tamamlar. Sınava başvuru yapanların sınava katılımı için gerekli çalışmaları yapar.

12) Eğitim Kurulunun belirlediği esaslar çerçevesinde, sosyal ve kültürel faaliyetleri sosyal hizmet uzmanı ile birlikte yürütür.

13) Hükümlü ve Tutuklu Eğitim Takip Çizelgesini tutar.

14) Üç aylık ve yıllık eğitim çizelgelerini kayıtlara uygun olarak hazırlar.

15) Mevzuatta belirtilenlerin yanı sıra, kuruma ilk geldiği andan itibaren hükümlü ve tutukluların öğrenim durumlarını tespit eder, eğitim-öğretim hakları, kurumda yürütülen eğitim-öğretim, sosyal-kültürel faaliyetler hakkında bilgi vererek, tutuklu ve hükümlülerin faaliyetlere katılmalarını teşvik eder, kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları gibi kurum ve kuruluşlarla irtibata geçerek eğitim-öğretim, meslekî eğitim, sosyal ve kültürel faaliyetleri daha verimli hâle getirir.

16) Kurum öğretmenlerinin eğitim ve öğretim ile sosyal ve kültürel faaliyetleri yürütmek için gerekli olan telefon, faks, internet ve kurum aracını kullanmaları ve yardımcı personelden yararlanmaları kurum idaresi tarafından sağlanır ve onların bu çalışmalarına destek olunur.

17) İlköğretim Müfettişlerinin kendisini teftişi için her yıl mayıs ayında çalışma yapar.

18) Örgün eğitimlerine devam ederken kurumlarımıza gelen çocuklarla, ilgili her türlü işlemleri yapar.

19) Ortaöğretim öğrencilerinden; 9 uncu sınıfa devam edenlerden ortalama yükseltme sınavlarına katılmak isteyenlerin sınava girecekleri derslerin belirlenmesinde gerekli rehberliği yapar.

20) Kurumda açılan kurslara gelen öğretmen ve usta öğreticilerin derslere zamanında girmelerini, ders defteri tutmalarını ve kursların düzenli işleyişini takip eder.